Βυζάντιο

Παναγία Μαυριώτισσα (12ου αιώνα), Καστοριά, Ιούλιος 1986

Οι όροι «Βυζάντιο» και «Βυζαντινός», που περιγράφουν την περίοδο της μεσαιωνικής ιστορίας των χωρών που αποτέλεσαν την αυτοκρατορία, την οποία σήμερα ονομάζουμε καταχρηστικά Βυζαντινή, εφευρέθηκαν από τους πρώτους μελετητές της εποχής και της περιοχής αυτής. Καθολικοί ιερωμένοι, οι οποίοι αρνήθηκαν, για λόγους ιδεολογικούς, να ονομάσουν την αυτοκρατορία των σχισματικών, πάντα κατ’ αυτούς, ορθοδόξων χριστιανών, με το επίσημο όνομά της, που ήταν το Ρώμη και ρωμαϊκή πολιτεία. Το ευγενές αυτό όνομα παρέπεμπε, έλεγαν, στην καθολική Ρώμη και όχι στην Κωνσταντινούπολη… Ρώμη, λοιπόν, ονομαζόταν η αυτοκρατορία του Βυζαντίου – οι «έξω Ρώμης» είναι οι εκτός αυτοκρατορίας για τους Βυζαντινούς –, Ρωμανία τα εδάφη που την απαρτίζουν, και βέβαια Ρωμαϊκή πολιτεία, Ρωμαϊκό κράτος και Ρωμαίοι οι πολίτες του [σημ.: εξ ου και Ρωμιοσύνη και Ρωμιός]. «Πιστός εν Χριστώ τω Θεώ βασιλεύς και αυτοκράτωρ Ρωμαίων» ο κάθε αυτοκράτορας· αυτός είναι ο τίτλος του βυζαντινού αυτοκράτορα ως το τέλος της αυτοκρατορίας, ως το 1453, τίτλος που αντικατέστησε το Imperator μετά την επικράτηση της ελληνικής γλώσσας…. Επεκτάθηκα στο πρόβλημα του ονόματος … για να σημειώσω αυτό που με κάποια υπερβολή έγραψε ο (ιστορικός και βυζαντινολόγος) John Bagnell Bury: «Το Βυζάντιο δεν υπήρξε ποτέ, η Ρώμη έπεσε το 1453».

«Γιατί το Βυζάντιο» (2009) της Ελένης Γλύκατζη-Αρβελέρ, που μεταξύ άλλων ήταν η πρώτη γυναίκα πρύτανης στην ιστορία των 700 χρόνων του Πανεπιστημίου της Σορβόννης (1976-1981)

Εάλω η Πόλις

Constantinople: Hagia Sophia - the first church, the Megálē Ekklēsíā / Magna Ecclesia
by Yann Arthus-Bertrand

-Βλέπω την ομορφιά της πόλης μου! Σ’ αυτό το μέρος το αστρικό μου σώμα θα γυρίσει μια μέρα, θα γυρίσει στα ερείπια των επάλξεων. Σαν ταξιδιώτης του διαστήματος θα κόψω μια μέρα ένα μαύρο λουλούδι από το τείχος, σ’ ανάμνηση κάποιας που αγάπησα.


Ιωάννης Άγγελος, στον Μαύρο Άγγελο (Johannes Angelos) του Mika Toimi Waltari (1952)

Belgium surrenders to the Nazis

Hôtel de Ville, Grand Place, Bruxelles / © I.A. Daglis

Despite the German invasion in 1914, Belgian returned to a policy of neutrality after World War I.
Upon the start of hostilities of World War II, Belgium remained strictly neutral but was invaded by the Germans for a second time on May 10, 1940. King Leopold without consulting the cabinet or the Allies surrendered the Belgian Army and capitulated to the Germans on May 28, 1940. On the same day the British began the evacuation at Dunkirk. King Leopold's actions were widely resented in Belgium. His surrender at a crucial point in the battle for the Low Countries left a critical gap in the Allied ring around Dunkirk and could have made the evacuation impossible.

πόθοι μιναρέδες στυλωμένοι

Fairy chimneys in Bryce Canyon, Utah (USA) / © I.A. Daglis

Είναι οι πόθοι μιναρέδες στυλωμένοι
Λάμψεις του μουεζίνη στην κορφή τους
Φωτοβολίδες των κραυγών της οικουμένης
Πυγολαμπίδες σε συρτάρια κορασίδων
Που κατοικούν σε ακρογιαλιές μέσα σ’ επαύλεις
Και τρέχουν με ποδήλατα σε κήπους
Άλλες γυμνές άλλες ημίγυμνες κι άλλες φορώντας
Φορέματα με φραμπαλάδες και μποτίνια
Που στίλβουν την ημέρα και την νύχτα
Όπως τα στήθη τους την ώρα που βουτάνε
Μες στον αφρό της θάλασσας.

Ανδρέας Εμπειρίκος [Ενδοχώρα, 1945]

Happiness - like a bullet in the head

Shooting instructions / © I.A. Daglis

Happiness hit her like a train on a track
…
She hid around corners and she hid under beds
She killed it with kisses and from it she fled
With every bubble she sank with her drink
And washed it away down the kitchen sink
…
Happiness hit her like a bullet in the head
...
Florence Welch [Dog days are over, 2008]

Πεντηκοστή - Αγία Τριάδα

Holy Trinity, Andrey Rublyov [1360-1430]       

Άγιος ο Θεός, ο τα πάντα δημιουργήσας δι΄ Υιού,
συνεργεία του Αγίου Πνεύματος.
Άγιος ισχυρός, δι΄ου τον Πατέρα εγνώκαμεν,
και το Πνεύμα το Άγιον επεδήμησεν εν κόσμω.
Άγιος αθάνατος, το Παράκλητον Πνεύμα ,
το εκ Πατρός εκπορευόμενον, και εν Υιώ αναπαυόμενον.
Τριάς αγία, δόξα σοι.

Λέων ΣΤ' ο Σοφός, αυτοκράτορας του Βυζαντίου, γιος του Βασιλείου Α' Μακεδόνος [886-912]

mistakes

Broken egg / © I.A. Daglis

It's only those who do nothing that make no mistakes, I suppose.

Joseph Conrad (1857-1924; Born Józef Teodor Konrad Korzeniowski of Polish parents in Ukraine, he is considered one of the greatest novelists and prose stylists in English literature. Author of Heart of Darkness, which inspired the film Apocalypse now)

η υπόμνηση του ελάχιστου της διάρκειας της ανθρώπινης ζωής

Απάμεια Συρίας / © A. Daglis

Ένιωσα προς στιγμήν ότι ο χρόνος μηδενίστηκε, μπαίνοντας για πρώτη φορά στον τάφο του Φιλίππου, συνειδητοποιώντας ότι ήμασταν οι πρώτοι που τον επισκεπτόμασταν μετά 2.300 χρόνια. Είναι ένα περίεργο συναίσθημα … Είναι η υπόμνηση του ελάχιστου της διάρκειας της ανθρώπινης ζωής μέσα στο χρόνο της ιστορίας.
Χρυσούλα Σαατσόγλου-Παλιαδέλη, αρχαιολόγος [«Κ» Καθημερινής, 18 Απριλίου 2009]

Yes No

Corto Maltese, by Hugo Eugenio Pratt

The oldest, shortest words - "yes" and "no" - are those which require the most thought.
Pythagoras of Samos (Ionian Greek philosopher and mathematician, 582BC-496BC)

Knowledge

The tree of knowledge (Monk of Mount Athos) / © National Geographic

The endless cycle of idea and action,
Endless invention, endless experiment,
Brings knowledge of motion, but not of stillness;
Knowledge of speech, but not of silence;
Knowledge of words, and ignorance of the Word.
All our knowledge brings us nearer to our ignorance,
All our ignorance brings us nearer to death,
But nearness to death no nearer to God.
Where is the Life we have lost in living?
Where is the wisdom we have lost in knowledge?
Where is the knowledge we have lost in information?

Thomas Stearns Eliot [Choruses from the Rock, 1934]

Ακολασία και όρια

Όρια - Κήπος του Οκότσι Σάνσο στην Αρασιγιάμα, κοντά στο Κυότο / © I.A. Daglis

… Ακολασία, λέξη διφορούμενη που χρησιμοποιείται κυρίως για να δηλώσει πράξεις οι οποίες υπερβαίνουν λίγο τα όρια που επιτρέπουμε στον εαυτό μας…

Marguerite Yourcenar [Τόκυο ή Έντο, 1991]

Off-limits stone in an Edo-style garden in Himeji, Japan / © I.A. Daglis

Netherlands

Rotterdam's city center after the bombing of May 1940

Exactly 70 years ago, on May 15, 1940, one day after the Bombing of Rotterdam by the German Luftwaffe, the Dutch forces capitulated and the Netherlands surrendered to the Nazis. This was the start of Nazi occupation of western Europe.

Oranje Boven: Soccer fans in Amsterdam on the day of a game against Scotland, March 2009 / © I.A. Daglis

Orange is the national colour of the Netherlands, because its royal family of Orange-Nassau used to own the principality of Orange in Provence, south France. There is no etymological connection between orange (the fruit and colour) and Orange (the name of the principality), and the similarity is fortuitous. In modern Dutch society however, the Dutch word oranje, 'orange' is often associated with the reigning royal house of the Netherlands. The first "stadtholder" (Governor) of the Dutch Republic was William I of Orange, who joined with Dutch nationalists and led the struggle for independence from Spain. Partly out of respect for him, the first flag adopted by the Dutch was a horizontal tricolour of orange, white, and blue. It became known as the Prinsenvlag ("Prince's flag") and was based on the livery of William of Orange. However, the orange dye was particularly unstable and tended to turn red after a while, so in the mid-17th century, red was made the official colour. Nowadays an orange pennant may be attached to the red, white and blue national flag, especially on the Queen's birthday. Orange is the colour of choice for many of the national sports teams and their supporters. The nickname of the Dutch national football team is Oranje, the Dutch word for orange. Oranjegekte ('Orange Craze') signifies the inclination of many Dutchmen to dress up in orange colours during soccer matches.

National Dutch Flag with orange pennant

summer's grass

Oksana Badio, Eau Forte Collection

The summer's grass:
all that's left
of warriors' dreams.
Matsuo Bashō [1644–1694, Japanese poet]

Χόρτα του θέρους:
ό,τι απομένει απ’ τ’ όνειρο
των πολεμιστών.
Ματσούο Μπασό [1644-1694, Ιάπωνας ποιητής]

... και εκείνοι που βλέπουν να αποδειχθούν τυφλοί

Πεζοπόρος / © I.A. Daglis

Εις κρίμα εγώ εις τον κόσμον τούτον ήλθον, 
ίνα οι μη βλέποντες βλέπωσιν και οι βλέποντες τυφλοί γένωνται
Ιω. 9, 39

home again

 DayDreaming / © I.A. Daglis

Στο σπίτι μας πάλι:
ο πεθαμένος πατέρας μου
μού χαϊδεύει τα μαλλιά,
η μάνα μου ράβει.
Όταν ξυπνήσω
θα είναι δύσκολα.


Χρίστος Λάσκαρης – όνειρο [1931-2008]

here comes the flood

 

When the flood calls
You have no home, you have no walls
 

Peter Gabriel [Here comes the flood, 1979]

η ζωή δεν αναβάλλεται

Το κορίτσι με το σκουλαρίκι - Γιοχάνες Βερμέερ (1665)         

Η ζωή δεν αναβάλλεται. Τώρα πρέπει να τη ζήσεις, δεν μπορείς να την αναβάλεις για το Σαββατοκύριακο, για τις διακοπές, για τον καιρό που τα παιδιά θα φύγουν για να σπουδάσουν, για τα συρρικνωμένα χρόνια της σύνταξής σου.

Irvin D. Yalom [Η μάνα και το νόημα της ζωής, 1999]


Ο απόστολος Παύλος λέει πως πρέπει να ζήσουμε «επωφελούμενοι του χρόνου, διότι οι μέρες είναι πονηρές» - ο καιρός είναι απατηλός. Και μήπως όντως δεν είναι έτσι; Δεν ζούμε κάθε μέρα της ζωής μας σαν να γράφουμε πρόχειρα και βιαστικά το προσχέδιο του βίου που κάποτε θα καθαρογράψουμε; Δεν ζούμε σαν να προετοιμαζόμαστε απλώς να χτίσουμε, συλλέγοντας το καθετί που αργότερα θα μεταμορφωθεί σε ομορφιά, αρμονία και νόημα; Έτσι ζούμε, χρόνο με το χρόνο, χωρίς να πραγματοποιούμε πλήρως και τελειωτικά, χωρίς να ολοκληρώνουμε αυτό που θα μπορούσαμε να κάνουμε, διότι «έχουμε καιρό μπροστά μας»· αργότερα θα πετύχουμε κάτι· αργότερα θα γίνει ό,τι μπορεί να γίνει· κάποια μέρα αργότερα θα αρχίσουμε να «καθαρογράφουμε». Τα χρόνια περνούν και ποτέ δεν το κάνουμε. Δεν το κάνουμε όχι μόνο επειδή έρχεται ο θάνατος και μας αφανίζει, αλλά κι επειδή σε κάθε περίοδο του βίου μας δεν έχουμε τη δυνατότητα να κάνουμε αυτό που η προγενέστερη περίοδος θα μας είχε επιτρέψει: δεν μπορούμε στα χρόνια της ωριμότητάς μας να πετύχουμε μια όμορφη και νοηματοδοτημένη νεότητα· δεν μπορούμε στα γεράματά μας να αποκαλύψουμε στο Θεό και στον κόσμο αυτό πού θα μπορούσαμε να ήμασταν στα χρόνια της ωριμότητάς μας. Υπάρχει ένας καιρός για όλα τα πράγματα· άπαξ και παρέλθει, αυτά δεν μπορούν πλέον να πραγματοποιηθούν.

Anthony Bloom [Ο θάνατος ως κέρδος, 1984]



Όλα αυτά που συμβαίνουν, όσα μας διαφεύγουν για το τίποτα και που χάνονται στην αιωνιότητα … Όλα αυτά τα λόγια τα οποία θα έπρεπε να είχαμε πει, αυτές οι χειρονομίες που θα έπρεπε να είχαμε κάνει, αυτοί οι αστραφτεροί καιροί που εμφανίστηκαν μια μέρα, που δεν καταφέραμε να τους πιάσουμε και οι οποίοι βυθίστηκαν για πάντα στη λήθη.

Muriel Barbery [Η κομψότητα του σκαντζόχοιρου, 2006]

The Soviet flag on the Reichstag

Original photograph by Yevgeny Khaldei

2 May 1945: The flag of Soviet Union is being raised on the roof of the Reichstag building in Berlin. The soldier holding the flag is Meliton Varlamovich Kantaria, a Georgian  sergeant of the Soviet Army.

Πρωτομαγιά

Καλή Πρωτομαγιά!

Μέσα απ' τη ζέστα του σφαγείου και με στεφάνια δροσερά
Θ' αναταμωθούμε μια τρελή πρωτομαγιά
Και το πλυμένο σώμα πίσω απ' τα λουλούδια θα ενωθεί
Σα ζαλιστούμε απ' των χορών μας το κρασί
Σε παραλίες σκουπιδοτόπων με κασετόφωνα κι εγώ
Μια πολιτεία σωριασμένη έχω σκοπό
Όλα είναι τόσο τρομαγμένα μα τ' αγαπάω ο φτωχός
Δώσ' μου τα λόγια επιτέλους να μην είμαι μοναχός

Διονύσης Σαββόπουλος [Πρωτομαγιά, 1983]