Κωστής Μοσκώφ, 1939-1998

Ο Κωστής Μοσκώφ γεννήθηκε στις 15 Νοεμβρίου 1939 στη Θεσσαλονίκη, απ' τον εκ Πόντου καπνέμπορο Ηρακλή Μοσκώφ (Παπάζογλου) και την εξ Ιταλίας Αμίνα Αριγκόνι. Πέθανε σαν σήμερα (στις 27 Ιουνίου) το 1998.

Για τον Κωστή που αξιωθήκαμε να γνωρίσουμε, να τον ζήσουμε και να τον αγαπήσουμε πολύ - ένα άρθρο του αγαπητού φίλου Στέλιου Κούκου.

"Πριν από δέκα χρόνια, τέτοιες περίπου μέρες, χάσαμε τον Κωστή Μοσκώφ. Αυτός έφυγε - μπορεί και να ησύχασε, αφού από νεαρή ηλικία η ζωή του ήταν μια διαρκής πάλη με τον θάνατο.
Εμείς όμως, το επαναλαμβάνω, τον χάσαμε. Δεν αναφέρομαι απλά στους φίλους και τα συγγενικά του πρόσωπα, αλλά σε ολόκληρη τη Θεσσαλονίκη. Σε ολόκληρη την Ελλάδα. Για να μη μιλήσω και για τον αραβικό κόσμο και όχι μόνο... Μην ξεχνάτε πως κατά τη διάρκεια της τελευταίας του πάλης με τον Χάροντα ήταν μορφωτικός ακόλουθος της χώρας μας στην Αίγυπτο...
Ο Κωστής όλης της πόλης ήταν μια μοναδική προσωπικότητα, που μπορούσε να σταθεί -και μάλιστα δημιουργικά- σε ποικίλους χώρους. Και έτσι συνεχώς δημιουργούσε και έχτιζε γέφυρες. Βεβαίως είχε και το χάρισμα να... χαλάει πάντα την πιάτσα, αφού ήταν άνθρωπος ιδιαίτερα εργατικός, τίμιος, στοχαστικός, συνεπής, ουσιαστικός. Δηλαδή δεν ήταν απ’ αυτούς που μας προτρέπει ο ποιητής Μιχάλης Κατσαρός στη “Διαθήκη” του να αντισταθούμε: “Αντισταθείτε/ σ’ αυτόν που χτίζει ένα μικρό σπιτάκι/ και λέει: καλά είμαι εδώ”.
Ο Κωστής ήταν από μεγάλο και ψηλό σπίτι, και όμως κατέβηκε απ’ αυτό, με όλη τη σημασία της λέξης. Αναζήτησε λιγότερο άνετα ενδιαιτήματα. Ακόμη όμως κι εκεί δεν αναπαύθηκε με τα κυρίαρχα ιδεολογικά τσιτάτα-πασπαρτού, που ήταν τότε του συρμού και στα χείλη καθενός, και δεν ακολούθησε την πεπατημένη οδό στην επιστημονική του έρευνα. Αναζήτησε παράλληλα και τη ρίζα, την ιθαγένεια, την ουσία των πραγμάτων. Ήξερε ότι δεν μπορείς να μελετάς τα επιφαινόμενα και να τα παρουσιάζεις ερήμην της βιωματικής, αν θέλετε ιδεολογικής, ιστορικής τους εξέλιξης. Πράγμα που αφενός δεν θα ήταν επιστημονικό και αφετέρου θα ήταν ιδεολογικά ανέντιμο. Αλλά φαίνεται πως επειδή η ιδεολογία είναι πολιτική -και μάλιστα κομματική- εφεύρεση και κατασκεύασμα, προσφέρεται για την κατασκευή προκρούστειων θεωριών - ικανών όπως αποδείχθηκε να ταλανίσουν ποικιλοτρόπως γενιές ολόκληρες.
Κι όμως, ακόμη έτσι γράφεται η ιστορία: σύμφωνα με την κυρίαρχη ιδεολογική προσέγγιση - άλλοτε αστική, άλλοτε προλεταριακή και σήμερα παγκοσμιοποιημένη, με... διεθνιστική προοπτική. Αυτό όμως δεν είναι ιστορία, είναι προσπάθεια επιβολής προκατασκευασμένης ιδεολογίας. Πρόκειται για έναν ακόμη καταναγκασμό που δεν έχει τίποτε να προσφέρει πάρεξ στα κέντρα και τους ανθρώπους που τον προωθούν. Αποτελεί έναν εξευτελισμό, μια καταρράκωση κάθε ανθρώπινης προσπάθειας και αξιοπρέπειας, χωρίς κανέναν σεβασμό στα επιτεύγματα, τα λάθη και τις αποτυχίες του παρελθόντος.
Ο Κωστής Μοσκώφ πλησίασε την ιστορία της Θεσσαλονίκης κάνοντας πραγματικά μια εξαιρετική τομή στη μεταπρατική πόλη. Μια τομή που θα μπορούσε να ωφελήσει στην ανασύνταξή της, δείχνοντας ταυτόχρονα ένα τρόπο, μια ποιητική επιστημονική μέθοδο εργασίας. Ένα πλησίασμα αλλιώτικο και χωρίς αποκλεισμούς στην καταγραφή και ανάδειξη της ιστορίας και δη στα βιώματα που διαμορφώνουν τη διαρκή αντίσταση στον απανθρωπισμό και την υποδούλωση, εσωτερική ή εξωτερική. Δείχνοντας ταυτόχρονα και τις νησίδες στις οποίες οι άνθρωποι μπορούν να συναντηθούν σε σχέση (ή άσχετα) με τις δικές τους -εθνοτικές, θρησκευτικές, ταξικές- πεποιθήσεις..."

Στέλιος Κούκος [Μακεδονία, 22 Ιουνίου 2008]