Γοργοπόταμος – 25 Νοεμβρίου 1942

Τη νύχτα της 25ης Νοεμβρίου 1942 μια έκρηξη σε μια ήσυχη κοιλάδα της κεντρικής Ελλάδας έκοψε στη μέση την οδογέφυρα του Γοργοποτάμου, από την οποία περνούσε η σιδηροδρομική γραμμή που συνέδεε την Αθήνα με τη Θεσσαλονίκη. Τα εκρηκτικά τοποθέτησαν και πυροδότησαν Βρετανοί σαμποτέρ αφού προηγουμένως η από κοινού δράση ανταρτών του ΕΛΑΣ και του ΕΔΕΣ εξουδετέρωσε την ιταλική φρουρά της γέφυρας. Η σιδηροδρομική γραμμή βγήκε εκτός λειτουργίας για αρκετές εβδομάδες, προκαλώντας έλλειψη καυσίμων και διακοπές ρεύματος στην Αθήνα. Η επιχείρηση είχε σχεδιαστεί και καθοδηγηθεί από Βρετανούς στρατιωτικούς, μέλη του SOE (Special Operations Executive) – του Εκτελεστικού Ειδικών Επιχειρήσεων. Η αποστολή τους, που είχε την κωδική ονομασία Χάρλινγκ, ήταν να ανατινάξουν τη γέφυρα για να σταματήσει ο ανεφοδιασμός των δυνάμεων του Άξονα στη Βόρεια Αφρική. Όμως λόγω της καθυστέρησης στην υλοποίηση του σχεδίου, η ανατίναξη της γέφυρας του Γοργοποτάμου είχε τελικά μηδενική στρατιωτική σημασία, διότι η καθοριστική μάχη του Ελ Αλαμέιν είχε ήδη τελειώσει νικηφόρα υπέρ των Συμμάχων στις 3 Νοεμβρίου 1942, δηλαδή τρεις εβδομάδες νωρίτερα. Ωστόσο είχε μεγάλη σημασία για το ηθικό των Ελλήνων και των Συμμάχων γιατί υπήρξε το μεγαλύτερο σαμποτάζ στην κατεχόμενη Ευρώπη.

Romania and Axis: 70 years ago

Bucharest Arch of Triumph

23 November 1940: Romania joins the Axis Powers.
Following the outbreak of World War II on September 1, 1939, the Kingdom of Romania officially adopted a position of neutrality. However, the rapidly changing situation in Europe during 1940, as well as domestic political upheaval, undermined this stance. Fascist political forces such as the Iron Guard rose in popularity and power, urging a rapprochement with Nazi Germany and its allies. As the military fortunes of Romania's two main guarantors of territorial integrity - France and Britain - crumbled in the Fall of France, the government of Romania turned to Germany in hopes of a similar guarantee, unaware that the currently dominant European power had already granted its consent to Soviet territorial claims in a secret protocol of the Molotov-Ribbentrop Pact, signed back in 1939.
In summer 1940, a series of territorial disputes were resolved unfavorably to Romania, resulting in the loss of most of the territory gained in the wake of World War I. This caused the popularity of Romania's government to plummet, further reinforcing the fascist and military factions, who had eventually staged a coup that turned the country into a fascist dictatorship under conducător Ion Antonescu. The new regime had firmly set the country on the course towards the Axis camp, officially joining the Axis Powers on November 23, 1940. "When it's a question of action against the Slavs, you can always count on Romania," Antonescu stated ten days before the start of Operation Barbarossa (the Nazi Germany invasion of the Soviet Union).

Brave New World: Claiming the right to be unhappy

Enki Bilal

“We've made the V.P.S. treatments compulsory."
"V.P.S.?"
"Violent Passion Surrogate. Regularly once a month. We flood the whole system with adrenalin. It's the complete physiological equivalent of fear and rage. All the tonic effects of murdering Desdemona and being murdered by Othello, without any of the inconveniences."
"But I like the inconveniences."
"We don't," said the Controller. "We prefer to do things comfortably."
"But I don't want comfort. I want God, I want poetry, I want real danger, I want freedom, I want goodness. I want sin."
"In fact," said Mustapha Mond, "you're claiming the right to be unhappy."
"All right then," said the Savage defiantly, "I'm claiming the right to be unhappy."
Aldous Huxley [Brave New World, 1932]

Aldous Huxley died on the 22nd of November, 1963 - the same day John F. Kennedy was assassinated.

Μάρθα

Enki Bilal

Μάρθα Μάρθα, μεριμνάς και τυρβάζη περί πολλά· ενός δε έστι χρεία.

Λουκά  ι'  38-42

Hungary and Axis: 70 years ago

The Chain Bridge of Budapest, built by Georgios Sinas / © François Guerraz

20 November 1940: Hungary joins the Axis Powers.
In the 1930s, the Kingdom of Hungary relied on increased trade with Fascist Italy and Nazi Germany to pull itself out of the Great Depression. By 1938, Hungarian politics and foreign policy had become increasingly pro-Fascist Italian and pro-Nazi German. Hungary benefitted territorially from its relationship with the Axis. Settlements were negotiated regarding territorial disputes with the Czecho-Slovak Republic, the Slovak Republic, and the Kingdom of Romania. In 1940, under pressure from Germany, Hungary joined the Axis. Although initially hoping to avoid direct involvement in the war, Hungary's participation soon became inevitable. In 1941, Hungarian forces participated in the invasion of Yugoslavia and the invasion of the Soviet Union.
While waging war against the Soviet Union, Hungary engaged in secret peace negotiations with the United States and the United Kingdom. Hitler discovered this betrayal and, in 1944, German forces occupied Hungary. When Soviet forces began threatening Hungary, an armistice was signed between Hungary and Russia by Regent Miklós Horthy. Soon after, Horthy's son was kidnapped by German commandos and Horthy was forced to revoke the armistice. The regent was then deposed from power, while Hungarian fascist leader Ferenc Szálasi established a new government with German backing. In 1945 Hungarian and German forces in Hungary were defeated by invading Soviet armies.
Approximately 300,000 Hungarian soldiers and 80,000 civilians died during World War II and many cities were damaged, most notably the capital of Budapest. Most Jews in Hungary were protected from the Holocaust for the first few years of the war. However from the start of German occupation in 1944, Jews and Romas were deported and over 450,000 of them were exterminated in concentration camps.

Κωστής Μοσκώφ

Σήμερα ο Κωστής μας θα έκλεινε τα 71. Αλλά έφυγε νωρίς.

Ο Κωστής Μοσκώφ γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη, στις 15 Νοεμβρίου 1939, από μεγαλοαστική οικογένεια καπνεμπόρων. Μαθητής ακόμα του Κολεγίου, διαβάζει πολύ, καθώς "η άρχουσα τάξη δίνει καλή παιδεία στα παιδιά της", αφού "αυτή έχει τα ακριβά σχολεία, στα οποία δεν μπορεί να πάει ο καθένας και τα οποία, όμως, σου μαθαίνουν καλά πράγματα". Διαβάζει το βιβλίο του Μπέρναρντ Σο "Οδηγός για το σοσιαλισμό" και επηρεασμένος και από αυτό εντάσσεται το 1956 στους Λαμπράκηδες και αναδεικνύεται μέλος του επταμελούς γραφείου της Νεολαίας Λαμπράκη. Σπουδάζει, αρχικά, στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Νομικά και στη συνέχεια, από το 1965, Ιστορία, Κοινωνιολογία και Φιλοσοφία στο Πανεπιστήμιο του Παρισιού, από το οποίο αποκτά διδακτορικό στην Ιστορία και στην Ιστορία της Ανθρώπινης Σκέψης.
Το 1969 επιστρέφει στην Ελλάδα. Την ίδια χρονιά, εκδηλώνεται η αρρώστια του. Καρκίνος των λεμφαδένων. Δεν παύει όμως, παρά τις αλλεπάλληλες κρίσεις, υποτροπές και οδυνηρές θεραπείες, να γράφει και να προσφέρει στον πολιτισμό. Το 1972, η έκδοση του πρώτου βιβλίου του, "Η εθνική και κοινωνική συνείδηση στην Ελλάδα - Ιδεολογία του μεταπρατικού χώρου" προκαλεί μεγάλο ενδιαφέρον, καθώς αυτό, για πρώτη φορά, εισάγοντας την ιστορική έννοια που πρότεινε ο Μπροντέλ για τη "διαχρονία", δηλαδή τη "μακρά διάρκεια της Ιστορίας", τολμά να κάνει μια τομή στην ελληνική ιστοριογραφία, "ανατομώντας" αποκαλυπτικά τη μεταπρατική ιδεολογία, τον εξαρτημένο χαρακτήρα της ελληνικής οικονομίας και τις ιστορικές συνθήκες που εξέθρεψαν τον ελληνικό μεταπρατισμό, αλλά και προβάλλοντας την ανάγκη της συνέχειας της κοινωνικής συνείδησης του ελληνικού λαού…

Ο Κωστής Μοσκώφ διετέλεσε επί τρεις τετραετίες ο πλειοψηφών δημοτικός σύμβουλος Θεσσαλονίκης και για ένα διάστημα τριών μηνών (την άνοιξη του 1981) δήμαρχος Θεσσαλονίκης. Από το 1989 υπηρέτησε ως μορφωτικός σύμβουλος της ελληνικής πρεσβείας στην Αίγυπτο. Με παρεμβάσεις του λειτούργησε ως μουσείο το σπίτι του ποιητή Κ. Π. Καβάφη στην Αλεξάνδρεια, όπου και πραγματοποιούνταν επί επτά χρόνια το ετήσιο λογοτεχνικό συνέδριο για το έργο του Αλεξανδρινού ποιητή. Εξάλλου, το Ίδρυμα Ελληνικού Πολιτισμού στη Μέση Ανατολή, του οποίου προΐστατο, πραγματοποίησε σειρά εκδόσεων (μεταφράσεις Ελλήνων λογοτεχνών στην αραβική γλώσσα, αλλά και αραβική ποίηση στα ελληνικά) και εκδηλώσεων με στόχο τη σύσφιγξη των σχέσεων των Ελλήνων με την, κατά την προσφιλή του έκφραση, "καθ' ημάς Ανατολή". Αν και μαρξιστής θα αναζητήσει τον Ορθόδοξο λόγο, συγγράφοντας ιστορία, γεωγραφία, πολιτική ιδεολογία, κι εν τέλει λογοτεχνία.

Kristallnacht

Jacky Chevaux, 1985

Kristallnacht, or the Night of Broken Glass, also known as Reichskristallnacht, Pogromnacht, and Novemberpogrome, was a pogrom or series of attacks against Jews throughout Nazi Germany and parts of Austria on November 9–10, 1938. The trigger of the attacks was the assassination in Paris of German diplomat Ernst vom Rath by Herschel Grynszpan, a German-born Polish Jew.
Jewish homes were ransacked, as were shops, towns and villages, as SA stormtroopers and civilians destroyed buildings with sledgehammers, leaving the streets covered in pieces of smashed windows—the origin of the name "Night of Broken Glass." Ninety-one Jews were killed, and 30,000 Jewish men—a quarter of all Jewish men in Germany—were taken to concentration camps, where they were tortured for months, with over 1,000 of them dying. Around 1,668 synagogues were ransacked, and 267 set on fire. In Vienna alone 95 synagogues or houses of prayer were destroyed.
No event in the history of German Jews between 1933 and 1945 was so widely reported as it was happening, and the accounts from the foreign journalists working in Germany sent shock waves around the world. The Times of London wrote at the time: "No foreign propagandist bent upon blackening Germany before the world could outdo the tale of burnings and beatings, of blackguardly assaults on defenceless and innocent people, which disgraced that country yesterday."

Interior of a Berlin synagogue after the Kristallnacht.

Η γέννηση του Μακρυγιάννη

Βάλια Κάλντα 2005 / © I.A. Daglis 

Η πατρίς της γεννήσεώς μου είναι από το Λιδορίκι, χωριό του Λιδορικιού ονομαζόμενον Αβορίτη· τρεις ώρες είναι από το Λιδορίκι μακριά το άλλο το χωριό, πέντε καλύβια. Οι γοναίγοι μου πολύ φτωχοί και η φτώχεια αυτήνη ήρθε από την αρπαγή των ντόπιων Τούρκων και των Αρβανίτων του Αλήπασα. Πολυφαμελίτες οι γοναίγοι μου και φτωχοί και όταν ήμουνε ακόμα εις την κοιλιά της μητρός μου, μίαν ημέρα πήγε δια ξύλα εις τον λόγκον. Φορτώνοντας τα ξύλα στο νώμο της, φορτωμένη εις τον δρόμον, εις την ερημιά, την έπιασαν οι πόνοι και γέννησε εμένα· μόνη της η καημένη και αποσταμένη εκιντύνεψε και αυτήνη τότε και εγώ. Ξελεχώνεψε μόνη της και συγυρίστη, φορτώθη ολίγα ξύλα και έβαλε και χόρτα απάνου εις τα ξύλα και από πάνου εμένα και πήγε εις το χωρίον.


Γιάννης Μακρυγιάννης [Απομνημονεύματα]

... on Jupiter and Mars ...

Jupiter portrait by Cassini spacecraft, December 2000
© NASA/JPL/Space Science Institute

...
Fly me to the moon
Let me sing among those stars
Let me see what spring is like
On Jupiter and Mars
In other words, hold my hand
In other words, baby kiss me
Fill my heart with song
Let me sing for ever more
You are all I long for
All I worship and adore
In other words, please be true
In other words, I love you
Bart Howard [In other words aka Fly me to the moon, 1954] - recorded (among others) by Frank Sinatra and Nat King Cole