2 Σεπτεμβρίου 1822 - σαν σήμερα πριν από 190 χρόνια: Οι Σουλιώτες - Μποτσαραίοι, Τζαβελαίοι, Δαγκλήδες - εγκαταλείπουν, οριστικά πλέον, για δεύτερη φορά το Σούλι ...
Helen Keller was one of the most famous women in America in the early 20th century. Both deaf and blind, she overcame her disabilities to become a bestselling author and popular lecturer. Keller’s tutor, Anne Sullivan, became rather famous in her own right, for her role in training the young Keller. Less well-known, but just as significant, is the man who put Keller and Sullivan together — Michael Anagnos, an immigrant from Greece, and the longtime head of Boston’s Perkins Institute for the Blind.
Anagnos (shortened from Anagnostopoulos) was born in Papingo, a mountain village in Epirus in 1837. The son of a peasant, he grew up tending his father’s flocks and studying in the village school. He eventually earned a scholarship to a better school, and ultimately was admitted to the University of Athens. There, he was so poor that he couldn’t afford textbooks, and had to copy the required readings by hand. He worked his way through college, graduated, and then studied law.
Below follows a letter of Helen Keller to Michael Anagnos, written 122 years ago.
Tuscumbia, Ala., May 18, 1889.
My Dear Mr. Anagnos:--You cannot imagine how delighted I was to receive a letter from you last evening. I am very sorry that you are going so far away. We shall miss you very, very much. I would love to visit many beautiful cities with you. When I was in Huntsville I saw Dr. Bryson, and he told me that he had been to Rome and Athens and Paris and London. He had climbed the high mountains in Switzerland and visited beautiful churches in Italy and France, and he saw a great many ancient castles. I hope you will please write to me from all the cities you visit. When you go to Holland please give my love to the lovely princess Wilhelmina. She is a dear little girl, and when she is old enough she will be the queen of Holland. If you go to Roumania please ask the good queen Elizabeth about her little invalid brother, and tell her that I am very sorry that her darling little girl died. I should like to send a kiss to Vittorio, the little prince of Naples, but teacher says she is afraid you will not remember so many messages. When I am thirteen years old I shall visit them all myself.
I thank you very much for the beautiful story about Lord Fauntleroy, and so does teacher.
I am so glad that Eva is coming to stay with me this summer. We will have fine times together. Give Howard my love, and tell him to answer my letter. Thursday we had a picnic. It was very pleasant out in the shady woods, and we all enjoyed the picnic very much.
Mildred is out in the yard playing, and mother is picking the delicious strawberries. Father and Uncle Frank are down town. Simpson is coming home soon. Mildred and I had our pictures taken while we were in Huntsville. I will send you one.
The roses have been beautiful. Mother has a great many fine roses. The La France and the Lamarque are the most fragrant; but the Marechal Neil, Solfaterre, Jacqueminot, Nipheots, Etoile de Lyon, Papa Gontier, Gabrielle Drevet and the Perle des Jardines are all lovely roses.
Please give the little boys and girls my love. I think of them every day and I love them dearly in my heart. When you come home from Europe I hope you will be all well and very happy to get home again. Do not forget to give my love to Miss Calliope Kehayia and Mr. Francis Demetrios Kalopothakes.
Lovingly, your little friend,
HELEN ADAMS KELLER.
21 Φεβρουαρίου, επέτειος της απελευθέρωσης των Ιωαννίνων, μέρα γιορτινή για κάθε Ηπειρώτη.
Απ΄ έξω από τα Γιάννενα, σ΄ ένα ψηλό κλαδί,
Πουλί - πουλάκι εκάθισε και γλυκοκελαειδεί.
Ανοίχτε στράτα διάπλατη και στράτα μυρωμένη
κι έρχεται η Λευτεριά η κυρά με τ΄ άνθη στολισμένη.
Τ΄ ακούνε οι σκλάβοι, που βαθειά σ’ ονείρου βάθος ζούνε
Και τα κεριά ετοιμάζουνε και τους παλμούς κρατούνε,
Και το καλό φθινόπωρο με κάποια ανατριχίλα
Στρώνει τ’ ολόχρυσο χαλί με τα στερνά του φύλλα. Στέφανος Δάφνης [Στα Γιάννενα, 1915]
Greece entered World War II on 28 October 1940, when the Italian army invaded from Albania. The Italian invasion, after making small initial gains, was stopped by the determined defense of Greek forces in the battles at the Elaia-Kalamas line and the Pindos Mountains.
Pindos Mountains
Ξημερώνοντας τ’ Αγιαννιού, με την αύριο των Φώτων, λάβαμε τη διαταγή να κινήσουμε πάλι μπροστά, για τα μέρη όπου δεν έχει καθημερινές και σκόλες. Έπρεπε, λέει, να πιάσουμε τις γραμμές που κρατούσανε ως τότε οι Αρτινοί, από Χιμάρα ως Τεπελένι. Λόγω που εκείνοι πολεμούσανε απ’ την πρώτη μέρα, συνέχεια, κι είχαν μείνει σκεδόν οι μισοί και δεν αντέχανε άλλο.
...
Νύχτα πάνω στη νύχτα βαδίζαμε ασταμάτητα, ένας πίσω απ’ τον άλλο, ίδια τυφλοί. Με κόπο ξεκολλώντας το ποδάρι από τη λάσπη, όπου, φορές, εκαταβούλιαζε ίσαμε το γόνατο. Επειδή το πιο συχνά ψιχάλιζε στους δρόμους έξω, καθώς μες στην ψυχή μας. Και τις λίγες φορές όπου κάναμε στάση να ξεκουραστούμε, μήτε που αλλάζαμε κουβέντα, μονάχα σοβαροί και αμίλητοι, φέγγοντας μ’ ένα μικρό δαδί, μία μία εμοιραζόμασταν τη σταφίδα
Για την αποστασία του Γεωργίου Μπότσαρη κατά τη δεύτερη εκστρατεία του Αλή Πασά εναντίον του Σουλίου: «… στρατολογήσαντες λοιπόν δεκαπέντε σχεδόν χιλιάδας μαχητών, ους συγκεντρώσαντες εις τα Ιωάννινα εστράτευσαν επομένως κατά του Σουλλίου τω 1800 έτει Ιουνίου 2… ο Βότζαρης μεθ’ απάσης της οικογενείας του και άλλων εισέτι εβδομήκοντα δραπετεύσας την νύκτα προσέδραμεν εις τον Αλή Πασά· όσα πολεμεφόδια εκ διαφόρων εξωτερικών συνεισφορών είχεν υπό την διατήρησίν του, ανήκοντα εις την κοινότητα, όλα τα παρέδωκεν εις τον εχθρόν και ουχί τη Πατρίδι αυτού, ήτις τον εδόξασεν ως άλλον Θεμιστοκλέα· αλλ’ αυτός, ως άλλος Παυσανίας Σπαρτιάτης, ημαύρωσεν το ένδοξον όνομά του δια της φιλίας των Βαρβάρων… ο δυστυχής Βότζαρης … ηναγκάσθη, ακών εκών να κινηθή κατά της Πατρίδος! όθεν οι υιοί, και γαμβροί του δια ν’ αποφύγωσι την αμείλικτον μήνιν του τυράννου, ενωθέντες μετά των συμφυγάδων Σουλλιωτών και χιλίων προσέτι εκλεκτών Τουρκαλβανών, εκινήθησαν κατά του Σουλλίου· μαθόντες του Βότζαρη το κίνημα οι Σουλλιώται έδραμον ωσεί εκατόν εξήκοντα ν’ αντιπαραταχθώσι κατ’ αυτών, επειδή κατ’ εκείνην την ημέραν της εισβολής του συνέπεσε να συγκροτώνται μάχαι κατά διαφόρους θέσεις, διό και δεν ευρέθησαν πλειότεροι άνεργοι· αρχηγοί τούτων ήσαν ο Φώτος Τζαβέλλας, Γκόγκας Δαγκλής, Κωλέτζης Φωτομάρας, και Βέλλιος Καραμπίνης, οίτινες απαντήσαντες τους εχθρούς κατά το Ραϊδοβούνι, και μάχην συγκροτήσαντες πεισματώδη, τους ενίκησαν, και υπέρ τας δύο ώρας εις τα οπίσω έτρεψαν· επληγώθησαν ακινδύνως εκ μέρους των Σουλλιωτών τέσσαρες, προς αυτοίς δε και ο Γεώργιος Τζαβέλλας, αδελφός του Φώτου, εκ δε των εναντίων εφονεύθησαν εννέα Τούρκοι, και δύω εκ των αποστατών Σουλλιωτών.»
Χριστόφορος Περραιβός [Ιστορία του Σουλλίου και Πάργας, 1857]
Man war an allen Orten nur halb, wo man nur die geheimnislosen Strecken des Tages verbrachte. Es ist nötig, die sich neigenden Abendstunden zu haben, eine schlaflose, prangende Weile der Nacht und den beginnenden Tag. Wenn die Dinge am Abend ihr Müdes und am Morgen ihr Unerfahrenes zeigen, ist es notwendig dazusein. Έχεις μόνο μισο-βρεθεί σε έναν τόπο, αν περάσεις εκεί μόνο τις αδιάφορες, χωρίς κανένα μυστήριο, ώρες της μέρας. Πρέπει να είσαι εκεί όταν πέφτει το δειλινό, να περάσεις ξάγρυπνος ένα μέρος της λαμπρής νύχτας και να ζήσεις την αρχή της μέρας: να δεις τα πράγματα το βράδυ, όταν αποκαλύπτουν την κούρασή τους, να τα δεις το πρωί μέσα στην αθωότητά τους. Erhart Kästner [Ölberge, Weinberge / 1953]
24 Αυγούστου, Κοσμά του Αιτωλού ισαποστόλου Φορέστε ένα ζευγάρι χοντροπάπουτσα με σκληρή δερμάτινη σόλα και δοκιμάστε να διασχίσετε την Πίνδο. Όχι ορειβατικά αρβυλάκια, χοντροπάπουτσα. Χειμώνα καιρό. Περπατήστε σε μονοπάτια γεμάτα πουρνάρια και αγκάθια. Διασχίστε ρεματιές και βουτηχτείτε σε ποτάμια. Και μετά την Πίνδο, διασχίστε πάνω σ’ ένα μουλάρι τους κάμπους της Θεσσαλίας με το λιοπύρι του καλοκαιριού. Πηγαίνετε ως τη νότια Πελοπόννησο και από κει μπείτε σε μια ψαρόβαρκα (με πανί, όχι με μηχανή), φάτε όλη την αλμύρα του Αιγαίου στο πρόσωπο και επισκεφτείτε ένα ένα τα νησιά του Αιγαίου. Τα καταφέρατε την πρώτη χρονιά; Ωραία. Συνεχίστε να το κάνετε αυτό χωρίς διακοπή επί είκοσι χρόνια, και θα πάρετε μια μικρή γεύση από μια πρακτική πλευρά του βίου και της πολιτείας ενός νεότερου αγίου, του Αγίου Κοσμά, του Κοσμά του Αιτωλού, που ο κόσμος τον έλεγε στοργικά Πατροκοσμά. Και λέμε μια μικρή γεύση, γιατί στα χρόνια της αποστολικής του δράσης (1760-1779) υπήρχαν άπειρες άλλες δυσκολίες που έπρεπε να αντιπαλέψει αυτός ο αναστηλωτής της εθνικής μας συνείδησης: την πείνα, τις στερήσεις, τη δυσπιστία πολλών, την αγραμματοσύνη των ομοεθνών του, τους προεστούς που δεν καλόβλεπαν αυτές τις περί δικαιοσύνης και αγάπης διδασκαλίες… Από το χωριό του στην Αιτωλία, το Μέγα Δένδρο, βρέθηκε στη Μονή Αγίας Παρασκευής στα Βραγγιανά όπου λειτουργούσε το περίφημο Ελληνομουσείο Αγράφων, κι εκεί έμαθε τα πρώτα του γράμματα. Συνέχισε τις σπουδές του στο κορυφαίο πνευματικό ίδρυμα της εποχής του, στην Αθωνιάδα Σχολή του Αγίου Όρους. Τριάντα χρόνια μελέτη και προσευχή, προσευχή και μελέτη, ώσπου μια μέρα κοίταξε έξω από το παράθυρο του κελιού του στη Μονή Φιλοθέου όπου μόναζε και είπε «Το Γένος μας έπεσε σε αμάθεια. Όθεν θα αφήσω την ιδικήν μου προκοπήν, το ιδικόν μου καλό, και θα βγω να περιπατήσω από τόπον εις τόπον διδάσκων τους αδελφούς μου. Ας χάσει ο Χριστός εμένα, ένα πρόβατο, και ας κερδίσει τα άλλα». Ήταν χειμώνας του 1760… Στα 20 χρόνια που κράτησαν οι περιηγήσεις του, περπάτησε σε όλα τα μέρη όπου ζούσαν Έλληνες, και στην απλή γλώσσα που καταλάβαιναν όλοι, τους μίλησε για την αγάπη, την πίστη και την ελπίδα. Χωρίς ηθικολογίες, χωρίς εξυπνάδες, χωρίς ύφος δέκα καρδιναλίων, χωρίς χρυσοκέντητα άμφια. Το δίδαγμά του ήταν θεολογικό, πατερικό, ανεπιτήδευτο, έτσι όπως έβγαινε ακατέργαστο από τη θέρμη της καρδιάς του. Γι’ αυτό και πήγαινε και ακούμπαγε κατευθείαν στις καρδιές των ακροατών του… Το Οικουμενικό Πατριαρχείο τον ανακήρυξε άγιο με πατριαρχική πράξη το 1961. Πάλι καλά να λέτε, καθυστέρησε μόνο … 180 χρόνια να αποδεχτεί επισήμως κάτι που είχαν αποδεχτεί όλοι όσοι τον γνώρισαν και άκουσαν το κήρυγμά του, ακόμα και ο Αλή πασάς! Ο οποίος όταν έμαθε ότι ο αθλιότατος δερβέναγας Ηπείρου και Θεσσαλίας Κουρτ πασάς συνέλαβε και επιτόπου κρέμασε σ’ ένα δέντρο τον Πατροκοσμά χωρίς κατηγορίες και δίκη, τον Αύγουστο του 1779, έστειλε χρήματα κι έχτισαν ένα λαμπρό ναό στον τόπο της εκτέλεσής του. Στέφανος Γ. Ψημένος [Ανεξερεύνητη Ήπειρος, 2006]
Die griechische Landschaft ruht ganz auf dem Blau. Blau sind Gebirge, Wasser und Himmel, und das ist in Griechenland alles. Also, wer blau liebt, ist hier am richtigen Platz. The greek landscape is based entirely on blue. The mountains are blue, the water and the sky are blue, and this is everything in Greece. Those who love blue, are here at the right place. Erhart Kaestner [Oelberge Weinberge, 1953]
Εσύ αεροβατείς όπως όλοι οι άντρες, και μιλάς για αρχές, ενώ εγώ, σαν πρακτική γυναίκα, προσπαθώ να βρω τον καλύτερο τρόπο … (Άννα Νοταρά στον Ιωάννη Άγγελο)
